دانلود پاورپوینت آشنایی با خصوصیات و ویژگی های معمای دوره ساسانی

عنوان:معماری دوره ساسانیان

عنوان های پاورپوینت  : 

آشنایی با خصوصیات و ویژگی های معمای دوره ساسانی

عنوان:معماری دوره ساسانیان

ساسانیان

نطام اداری

فرهنگ و تمدن

دینهای منشعب از دین زرتشت

زبان و خط

معماری

علت غایی آثار هنری در ایران ساسانی

شاخصههای عملکردی هنرهای اسلامی ایرانی:

هنر حجاری و کتیبه نویسی

گچبری

هنر سفالگری

طاق بستان

ایوان کوچک

ایوان بزرگ

تزیینات نمای ایوان بزرگ

تزیینات انتهای ایوان

نقش سوارکار

دیوارهای جانبی ایوان

صحنه شکار گوزن

صحنه شکارگزار

تاریخ گذاری

سنگ نگاره دوره قاجار

آتشگاه اصفهان

طاق کسری

ایوان مدائن(طاق کسری) در تاریخ

قسمت ها و تکه های اتفاقی از فایل

نقش سوارکار

در بخش پایی دیوار انتهای ایوان، نقش یک مرد با صورتی سه رخ و بدنی تمام رخ سوار بر اسب قوی هیکلی حجاری شده است. این شخص کلاه خودی بر سر دارد که تمام صورت و گردن او را به جز چشم ها پوشانده است. بر روی کلاه خود تاجی قرار دارد. بر روی پایه این تاج، نواری با دو ردیف دانه های مروارید دیده می شود. این نوار در پشت سر به وسیله پاپیونی بسته شده است. حاشیه بالایی تاج شیارهای عمودی دارد. در بالای تاج، موها به صورت انبوه و بدون پوشش رها و به وسیله یک پاپیون و دو روبان بسته شده است.

ین شخص پیراهن بلندی با نقش مرغ و ارغن بر تن دارد. بر روی پیراهن، زره ای زنجیر باف پوشیده که تا روی زانو آمده و کمربندی با طرح های دایره ای شکل به کمر دارد. در پایین کمربند، حمایلی با طرح های هندسی به شکل لوزی و دایره دیده می شود و تیردانی نیز به آن آویزان است.

این شخص نیزه بلندی در دست دارد و سپر مدوری برای دفاع در پیش رو گرفته است. صورت و سینه اسب نیز با زره ای تیغه ای پوشیده شده است. بر روی این زده نیز منگوله هایی دیده می شود. بر روی کپل اسب منگوله ای آویزان است و بر روی آن نقش انسان سه سر مشاهده می شود.

بسیاری از مورخین و جغرافی نویسان دوره اسلامی هم چون این فقیه، ابن رسته، ابودل، مسعودی و یاقوت حموی نقش سوار را خسرو پرویز و اسب را شبدیز معرفی کرده اند.

دیوارهای جانبی ایوان

وارهای جانبی ایوان بزرگ صحنه شکار شاهی را نشان می دهد. در دیوار سمت راست، صحنه شکار گوزن و در دیوار سمت چپ صحنه شکار گراز نقش شده است

صحنه شکار گوزن

ین صحنه در قابی به طول 80/5 متر و عرض 90/3 متر حجاری شده است. در این صحنه، سه ردیف فیل بان گوزن ها را از طریق دروازه ای که در سمت راست حصار تعبیه شده است، به داخل شکارگاه رم می دهند. این گوزن ها به دنبال چند گوزن دست آموز که روبانی در گردن دارند، در حال فرار هستند. در درون شکارگاه، شاه در سه قم نمایش داده شده است: در قسمت بالا، سوار بر اسب آماده شکار است. او شمشیری مرصع به کمر آویخته و کمانی بر گردن دارد. در پشت سر او زنی دیده می شود که چتری در بالای سرشاه گرفته است. در پشت سرشاه، سه ردیف زن نقش شده است: دو ردیف اول به حالت احترام ایستاده اند و ردیف سوم نیز در حال نواختن آلات موسیقی هستند.

در مقابل شاه عده ای از رامشگران بر روی سکویی نشسته اند. برخی از این رامشگران در حال کف زدن و برخی در حال نواختن چنگ هستند. در مقابل رامشگران، چهار نعل به دنبال گوزن ها می تازد. در پشت سر او نیز شش اسب سوار در حال تاخت هستند.

در پایین این صحنه، شاه کمان را بر گردن انداخته است. این مجلس نشان می دهد که شکار پایان یافته است. در سمت چپ حصار، چند نفر شتر سوار، گوزن های کشته را حمل می کنند.

صحنه شکارگزار

این صحنه در قابی به طول 70/5 متر و عرض 13/4 متر حجاری شده است. در سمت چپ این قاب، دوازده فی که روی هر یک دو نفر سوار شده اند، در پنج ردیف عمودی نقش شده است. این فیل بانان در حال رم دادن گرازها از مخفی گاه باتلاقی خود به درون نیزارها هستند. در قمست بالای صحنه شکار، قایق پارویی دیده می شود و در داخل آن پنج نفر در حال کف زدن هستند. همچنین دو پارو زدن در داخل این قایق دیده می شوند.

ر مرکز صحنه، شاه در داخل قایقی ایستاده است و در اطراف او نوازندگان زن قرار دارند. شاه با تیر و کمان در حال تیراندازی به دو گرازی است که به سوی او جهیده اند. در داخل این قایق، چهار نفر دیده می شوند. نفر اول و پنجم، پاروزن و نفر دوم خدمه شاه است و تیری در دست دارد. نفر چهارم نیز چنگ نوازی در حال نواختن چنگ است. در اطراف این قایق، پرندگان و ماهیان در میان گیاهان آبزی در حرکت هستند. در پشت قایق شاه، قایق دیگری که در آن چهار نوازنده زن در حال نواختن چنگ هستند، دیده می شود.

در سمت راست قاب، صحنه پایان شکار نشان داده شده است: در این صحنه شاه در داخل قایقی ایستاده و کمانی باز را به نشانه خاتمه شکار در دست چپ گرفته است. برخلاف صحنه قبل، در کمر شاه شمشیری دیده نمی شود. بر دور سر او هاله ای قرار دارد. در پشت این قایق، قایق دیگری دیده می شود که زنان نوازنده بر روی آن در حال نواختن چنگ هستند.

در پایین این صحنه، نقش پنج فیل سوار در حا ل جمع آوری گرازهای شکار شده، دیده می شود. عمل جمع آوری گرازها، به وسیله خرطوم فیل صورت می گیرد و خدمه فیل ها با گرزهایی که در دست دارند، ضربه آخر را بر گرازها وارد می کنند. در داخل قاب، در قسمت بالا، گرازهای شکار شده بر روی فیل ها نشان داده شده است و در قسمت پایین، گرازها از روی فیل ها بر زمین گذشته شده اند و خدمه در حال قطعه قطعه کردن آنها هستند.

تاریخ گذاری

ر باره زمان ساخت این ایوان در میان محققین سه دیدگاه وجود دارد: اردمان (ERDMANN) ساخت این ایوان را در زمان «پیروز اول» 0459-448 م) می داند. هرتسفلد ساخت آن را به زمان خسرو دوم 0628-590 م) نسبت می دهد و فن گال (VON.GALL) معتقد است این ایوان و نقش های دیوار انتهای آن، در زمان پیروز اول ساخته شدهف ولی صحنه های شکار شاهی در دیوارهای جانبی ایوان متعلق به زمان خسرو دوم است. امروزه در محافل ایران شناسی نظر هرتسلفد طرفداران بیشتری دارد.

سنگ نگاره دوره قاجار

در بخش فوقانی دیوار سمت چپ ایوان بزرگ، سنگ نگاره ای از دوره قاجار با کتیبه ای به خط نستعلیق حجاری شده است. در این سنگ نگاره محمد علی میرزا دولتشاه بر روی تختی نشسته، صورتی فربه، ریشی بلند و سیبلی تاب دار دارد. تاج او از نوع تاج کنگره دار و شبیه تاج پدرش فتحعلی شاه است. پیراهن چین دار قرمز رنگی به تن دارد. کمربندی به کمر بسته، پایین آن حمایلی دیده می شود. به حمایل او شمشیر و خنجری آویزان است.

در کنار اوشعری از «بسمل» شاعر کرمانشاه در مدح او نگاشته شده است. در این شعر، شاعر کوه طاق بستان را به کوه طور و جمال دولتشاه را به جمال حضرت موسی تشبیه کرده و خسرو پرویز را نیز دربان محمد علی میرزا معرفی کرده است.

در سمت راست او، امام قلی میرزا معروف به عمادالدوله به حالت ایستاده، با صورتی سه رخ و بدنی تمام رخ نقش شده است. او دارای ریش کوتاه سیاه رنگی است و تاجه جواهر نشانی بر سر دارد. لباسش پیراهن کشاده بلندی است که متأسفانه رنگ آن از بین رفته است. وی خنجری در کمر بسته و شمشیری در غلاف به سمت چپ آن آویخته است. در سمت چپ محمدعلی میرزا، پسر دیگرش «محد حسین میرزا» نقش شده است. متأسفانه جزییات صورت وی از بین رفته است. تاج او از نوع تاج های کنگره دار و لباسش پیراهن سبز رنگ بلندی است. وی شمشیری در غلاف به حمایلش بسته است.

در جلوی محمد علی میرزا، «آقا غنی» به حالت ایستاده، با صورت و بدنی تمام رخ نقش شده است. تاج او مخروطی شکلف لباسش بلند و قرمز رنگ و به حمایلش خنجری آویزان است.

در سمت چپ سنگ نگاره، کتیبه ای به خط نستعلیق نوشته شده است. این کتیبه به صورت وقف نامه و مضمون آن حاکی از اختصاص درآمد سه دانگ از مزارع «کبودخانی» برای انجام مراسم عزاداری امام حسین(ع) در ماه عاشورا و سایر عزاها است. طبق کتیبه، این سنگ نگاره در سال 1237 ه.ق به دستور آقا غنی – خواجه باشی محمد علی میرزا – و توسط میرزا جعفر سنگ تراش حجاری شده است.

آتشگاه اصفهان

از آتشکده هایی که در عهد ساسانیان ساخته شده، تعداد قابل توجهی در نقاط مختلف ایران، هنوز به چشم می خورد. ایرانیان قدیم پیش از آنکه به دین اسلام درآیند، پیرو آیین زرتشتی بودند و در آیین زرتشت برای تجلیل آتش که به نظر آنها یکی از اصول چهارگانه مقدس بود، تشریفاتی انجام می دادند و هنوز هم انجام این تشریفات در میان ایرانیانی که آیین قدیم خود را حفظ کرده اند، معمول است.

آتش مقدس در آتشگاه های محفوظ نگهداشته می شد و نمی بایست هیچوقت خاموش شود. از آنجا در مواقع مشخصی ترکه های چوبی را مشتعل می کردند و به آتشکده ها که بواسطه سبک معماری شان به «چهارتاقی» مشهورند، می آوردند و مراسمی انجام می دادند و سرودهایی می خواندند و مردمی که در اطراف این چهارتاقی گرد آمده بودند، در انجام این مراسم شرکت می کردند. بسیاری از این آتشکده ها پس از اسلام در ایران تبدیل به مسجد شد، ولی آتشکده هایی که در نقاط دوردست یا کم جمعیت قرار داشتند، به حال خود باقی ماندند و مسلمانان قرون اولیه اسلامی فراموش کردند که این چهارتاقی ها در بالای ارتفاعات برای چه منظوری ساخته شده اند و به همین دلیل است که غالبا تصور می شود که این ساختمان های کوچک و محقر برای دیده بانی یا خبر رساندن بوسیله آتش برپا شده و گاهی نیز افسانه هایی ساخته، به آنها نسبت می دهند.

مهمترین آتشکده های عهد ساسانی عبارتند از : آذر فرنبغ  ، آذر گشسب و آذر برزین مهر. آثار برجای مانده روی قله کوه منفرد آتشگاه در مغرب اصفهان که مشرف به جاده اصفهان و نجف آباد است و از خشت های ضخیم که بوسیله ملاط رس و قطعات نی به یکدیگر متصل شده اند، تشکیل شده؛ به احتمال قوی، اساس و بنیاد یک آتشکده از دوره ساسانیان است که بعدا در دوره های اسلامی، آثار دیگری بر آن افزوده شده. محل امروزی آتشگاه در 9 کیلومتری غرب شهر اصفهان، ناحیه ای از بلوک « ماربین » و مشرف به بستر رودخانه زاینده رود است. بلوک ماربین ، شامل سده ( همایونشهر- خمینی شهر ) و قرای اطراف آن است. شمال آن کوه سید و محمد و جنوب آن، آتشگاه و زاینده رود است

طاق کسری

تیسفون (مدائن)، به دست پارت‌ها بنا نهاده شد. این شهر پایتخت امپراتوری پارتها و بعد ساسانیان تا استیلای اعراب بر ایران بود.  این بنای تاریخی قصری بزرگ بوده که محل زندگی و دربار پادشاه بوده است. بنیان گذار آن را شاپور ذوالاکتاف (م 379 میلادی) دانسته اند. علت نامگذاری آن به این اسم، تالار بزرگی است که از طاق قوسی آن هنوز هم آثاری باقی است و مهمترین قسمت این بنای عظیم بوده است و به چنین تالارهایی ایوان گفته می شد. در هنگام تولد حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم خسرو اول انو شیروان در این کاخ حکومت می کرد و بنابر برخی روایات، در شب میلاد حضرت ختمی مرتبت بخشش های مهمی از آن فرو ریخت و از میان رفت.

آخرین پادشاهی که مقتدرانه در آن بر تخت نشست، خسرو پرویز بود که در همین کاخ نیز نامه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به دستش رسید و آن را پاره کرد. هنگام فتح مدائن، مسلمانان تالار بزرگ این کاخ را محل اقامه نماز جماعت قرار دادند و به نقلی حضرت علی علیه السلام نیز هنگام عزیمت به سوی صفین در این تالار نماز خواند و برخی از احوالات ساکنان کاخ را یاد آوری نمود. مرحوم شیخ عباس قمی به همین خاطر، نماز خواندن در آن جا را نیکو شمرده است

پس از تسخیر شهر توسط اعراب، سلمان پارسی، به فرمانداری این شهر  برگزیده شد. از آنجا که تیسفون پایتخت بزرگ‌ترین امپراتوری آن دوران بود، ثروت فراوانی در آن گرد آمده بود، به همین روی انتقال غنایم چند ماه به طول انجامید. بعدها یعنی در دوره عباسیان شهر تخریب و از قطعات کاخها و ساختمانهای شهر در ساخت شهر جدیدی در همان نزدیکی بنام بغداد استفاده شد.

طاقِ کسری (طاقِ کسرا=تاغِ خسرو) یا ایوانِ مدائن نام کاخ پادشاهان ساسانی در تیسفون بود. طاق اصلی این کاخ خشتی ساخته شده به دست انسان می‌باشد بلندای این طاق ۳۵ متر،پهنایش ۲۵ متر و درازایش ۵۰ متر است. بازمانده این کاخ هنوز در کشور کنونی عراق بهجاست. در عظمت ایوان کسری همین بس هنگامی که هارون الرشید تصمیم گرفت آثار به جا مانده از آن را ویران کند، از فراهم کردن وسایل مورد نیاز برای تخریب آن عاجز ماند و از این کار منصرف شد.

ایوان مدائن(طاق کسری) در تاریخ

ساسانیان خود را از اعقاب پارسی ها می دانستندوهمواره به عظمت واعتلای ایران وقدرت واعتبارحکومت خود توجه داشتند.هرچند که به علت جنگهای متوالی که با رومیان همسایه غربی ایران داشتندقادر به احداث ساختمانها و کاخهای بزرگ مانند پارس ها نشدند، ولیکن سعی کردند که بناهای باارزش رابااستفاده از مصالح ساختمانی اطراف هرکاخ به وجود آورند که خوشبختانه بسیاری ازاین آثار درایران کنونی باقیمانده است، اماتعدادی از آنها درکشورهای اطراف قرار گرفته اند.

ازآنجا که دین رسمی کشور درزمان ساسانیان دین زرتشتی بوده لذا برای آتش احترام خاصی قائل بودندوآن رامقدس می شمردند وبرای نگهداری ونگهبانی ازآتش پرستشگاه یاجایگاه های مخصوص می ساختند، آتش مقدس دراین پرستشگاه ها طبق سنت‌های مذهبی ساسانیان توسط کاهنان وپنهان از پرستش کنندگان عام حفاظت می شد که از آن آتش های دیگری می افروختند و خارج از پرستشگاه درون چهارطاقی های باز درمعرض دید و پرستش عموم قرار می دادند.

اما به غیر ازآتشکده های بسیاری که درآن زمان ساخته شده، چندین کاخ نیز به دست معماران ساسانیبه وجود آمده اند، که از آن میان می توانیم ازکاخ بستان، کاخ قلعه دختر، کاخ نیشاپور ،کاخ خسرو و نیزکاخ سروستان نام ببریم.

هنرمندان دورهٔ ساسانی شیوهٔ کارهنری زمان اشکانیان ومانوی راهمچنان پیش گرفتند.به دنبالهٔ جنگ اشکانیان با بیگانگان ، ساسانیان هم حدوداً ۳۰۰ سال در جدال بودند.پیروزی های پی درپی،تحرکی پویابه وجود آورده بود.رابطه ی تجاری با همسایگان ٬ وضع صنایع و هنر رابرای دادوستد ودیدهنری وسعت بخشید.به این ترتیب٬ هنر دورهٔ ساسانی نسبت به گذشته تمایز ویژه ای پیدا کرد.

ایوان مدائن یاطاق کسری یا تیسفون واقع در شهر مدائن در کشور عراق از بناهای مهم شیوۀ پارتی است.متأ سفانه این بنا تاکنون مرمت جدی نشده است.مهمترین قسمت این کاخ٬ مدخل اصلی آن است که به شکل ایوانی عریض ومرتفع ٬ روبه خارج ساخته شده بود وتالار مستطیل شکلی در پشت آن قرار داشته است.طاق بزرگ هلالی قسمت مرکزی رامی پوشاند. در طرفین بخش مرکزی که محور اصلی بنا راتشکیل می داد٬ راهروها٬

اتاقها وتالارها باپوشش گنبدی وگهواره ای قرار داشتند.

نور تالار اصلی به وسیله یکصدوپنجاه دریچه تأمین می شده است.طاق بزرگ ایوان مدائن برروی دیواره های سرتاسری وبدون ستون بنا شده بود.قسمت جلویی هلالی بزرگ وبخشی ازنمای اصلی کاخ هنوز  پابرجا است.

نمای بدون روزنه کاخ تیسفون به چهار طبقه تقسیم شده وبه وسیلۀ طاقی ها ونیم ستونهایی دراطراف آنهاتزیین شده بود.درترکیب نمای خارجی کاخ،تاثیر معماری آشور به چشم می خورد.خصوصیات زیادی دراین بنا مشاهده می شود.اما درویژگی معماری ایران در آن به خوبی آشکار است،یکی استفاده از تناسبات طلایی ایرانی است که از آن مستطیلی به اندازۀ ۲۴ گز در۴۰ گز به دست آمده(۴۲.۶ در ۲۵.۵ متر)ودروسط آن طاقی ساخته شده است.

دیگری هم استفاده از مصالح معمولی یا مصالح خشتی است ونه سنگ تراش ٬ پیشرفتگی ها وبقیه نکات همه و همه به صورت محاسبه های دقیق بوده است. محاسبه های فنی دقیقی که قبل ازکارساختمانی انجام می شده درساخت این بنا به خوبی مشاهده می شود.

نقاشی ها وحجاری های بسیاری نیز به چشم می خورند واین خود نشان می دهد که هنر نقاشی دراین زمان بیش از زمان اشکانی استقبال می شده است .زیرا آنچه ازگزارشها برمی آید (قالی رنگارنگ الوان مداین)وپارچهها وبسیاری از لباسهای پادشاهان این دوره نشان از کوشش فراوان برای پیشرفت دارد.

(بوحتری)که یکی از سرایندگان عرب درقرن سوم هجری است، هنگامی که ازشام به بغداد می آمده٬ایوان کسری رادیده ودربارۀ تزئینات ونمای داخلی آن نوشته است:« این کاخ،شما رااز نمونه های شگفت آور مردمی آگاه می کند که زبان هرگز از ذکر عجایب آن نمی تواند خاموش بماند.اگر نقاشی جنگ انطاکیه را نگاه کنیم ٬ اندام به لرزه می افتد،زیرا مرگ ازآن می بارد.»

(انوشیروان درزیر پرچمی صف آرایی می کندولباسش به رنگ سبز مایل به زرد است ودرجلوی اومردانی ،یکی نیزه به دست ودیگری سپر وزوبین به کف،می جنگد.این نقش ونگارها و چهره ها آدمی رابه شک وامی دارند که آیا اینان زندگان لالند یاکه نقشند؟!)

نکتۀ دیگری که باید به آن توجه داشت تأثیر طرز نقاشی وحجاری ودیکر هنرهای ایرانیان این دوره بر مردم هم جوار است که شواهد،فراوانی آن را تأئید می کند.

30 تا 70 درصد پروژه | پاورپوینت | سمینار | طرح های کارآفرینی و  توجیهی |  پایان-نامه |  پی دی اف  مقاله ( کتاب ) | نقشه | پلان طراحی |  های آماده به صورت رایگان میباشد ( word | pdf | docx | doc )